مسئولیت پذیری یعنی دانایی بر نیازها و توانایی عقلی، باوری و جسمی بر پاسخ دهی مناسب و متناسب به آنها.
این مقوله در ابتدا به سلامت جسمی، عقلی و رشد هماهنگ عصب و عضله وابسته است. و سپس عزت نفس بالا که فرد خود و دیگران را دوست داشته باشد تا بخواهد که تمام کارهای خوب و درست را برای خود و دیگران به اندازه و به موقع انجام دهد. ضمن اینکه اعتماد به نفس مثبت داشته باشد که بتواند این کارها را انجام دهد.
همچنین موضوع مهم دیگر در زمینه ی مسئولیت، بحث اندازه و تناسب پذیرش مسئولیت است. طبق مثلث کارپمن، که روابط نامناسب را نشان می دهد، فرد قربانی که احتمالا طبق نظریه تحلیل رفتار متقابل “کودک” به صورت منفی آن، در او غالب است، مسئولیت ها را کمتر از آنچه مناسب است، می پذیرد.
فرد حامی، که “والد حمایتگر” منفی وی غالب است، بیش از اندازه مسئولیت ها را تقبل می کند.
فرد ستمگر، که “والد منتقد” منفی یا “کودک تطبیق یافته” منفی در او غالب است، پاسخ به مسئولیت های خود را به زور به عهده ی دیگران می گذارد!
پس حالت سالم این است که عاقلانه، “بالغانه” و واقع بینانه مسئولیت خود را بشناسیم و با توجه به قانون، اخلاق، توانایی، اراده و کنترل خود بر آن مساله‌ی خاص، در صدد پاسخ مفید و برنده برنده برنده (یعنی به من، به دیگری و به محیط زیست نفع برسد و آسیبی هم نرسد) به آن تلاش کنیم، به گونه‌ای که به سلامت جسم و روان وی و دیگران آسیبی وارد نشود و امید داشته باشد که نتیجه ی مطلوب بگیرد و اگر هم چنین نشد، نتیجه ی جدید را می پذیرد، اگر لازم باشد، به اندازه سوگواری می کند و به زندگی ادامه می دهد.
پی نوشت: بسیاری از اوقات دلیل گرفتاری و بیماری من و شما یا عیب و ایراد کارد پرورش و تعلیم بچه ها، پدر و مادرانی هستند که یا بیش از حد مسئول اند یا اصلا مسئول نیستند و یا به دلیل بیش از حد مسئول بودن در زمینه هایی، ناچار در جنبه های دیگر زندگی فرزندشان، کمتر مسئول هستند. مسئولیت باید مانند گرفتن یک لیوان باشد که نمی توانید نه آنقدر آن را شل نگه دارید که بیفتد و نه اینقدر سفت که آن را خورد کنیم و یا دست خودمان را زخمی کنیم.(دکتر هلاکویی)
دکتر احسان رضاپور لرکی
- Tags: مسئولیت پذیری, واقع بینی
